– Slim omgaan met fysiek zwaar werk

Hoe helpt je je medewerkers om fysiek gezond het pensioen te halen?

Over fysieke arbeidsbelasting en slimme oplossingen voor zwaar werk.

In sectoren als techniek, bouw, logistiek, transport en de maakindustrie zijn veel werkzaamheden fysiek belastend. Zeker voor medewerkers van 50 jaar en ouder kan dat op termijn een probleem worden. Want hoe houd je als vakman of -vrouw dit werk vol tot je 67e?

Dat is niet alleen een vraag die leeft bij werknemers zelf — het is óók een belangrijke vraag voor jou als werkgever. Want als een ervaren medewerker uitvalt of afhaakt door fysieke overbelasting, dan is dat een verlies voor iedereen: voor het team, de organisatie én de medewerker zelf.

Waarom dit onderwerp zo urgent is

Volgens onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van de FNV geeft 70% van de mensen met zwaar werk aan dat zij verwachten hun werk niet vol te kunnen houden tot de pensioengerechtigde leeftijd. De werkdruk is hoog, het herstel neemt af met de jaren, en lichamelijke klachten stapelen zich op.

Als werkgever kun je hier een groot verschil maken. Door vroegtijdig met medewerkers in gesprek te gaan, mee te denken over aanpassingen en hulpmiddelen aan te bieden, voorkom je niet alleen uitval, maar versterk je ook de duurzame inzetbaarheid van waardevolle mensen.

Signalen van fysieke overbelasting

Medewerkers kunnen vaak al vroeg deze signalen herkennen:

– Pijn aan het einde van de werkdag, die ’s ochtends weg is, maar elke dag terugkomt
– Langzamer herstel na een drukke werkweek of fysiek intensieve dienst
– Klachten die verdwijnen tijdens vakantie of vrije dagen, maar daarna terugkeren

Wanneer medewerkers structureel te maken hebben met deze symptomen, is het risico op uitval reëel. Voorkomen is hier écht beter dan genezen.

Wat kun je als werkgever doen?

Het goede nieuws: er zijn verschillende manieren waarop je jouw medewerkers kunt helpen hun werk fysiek vol te houden, soms met kleine ingrepen, soms met innovatieve hulpmiddelen of door taken slimmer te organiseren.

1. Ga proactief het gesprek aan

Veel organisaties wachten tot medewerkers zelf aangeven dat het werk te zwaar wordt. Maar tegen die tijd zijn klachten vaak al ver gevorderd. Beter is om structureel en preventief het gesprek aan te gaan over fysieke belasting, bijvoorbeeld:

– Tijdens jaargesprekken of functioneringsgesprekken
– In teamoverleggen over werkdruk of inzetbaarheid
– Bij veranderingen in de werkomgeving of bij het invoeren van nieuwe taken

Door regelmatig te vragen: “Hoe houd jij dit werk vol op de lange termijn?” of “Wat helpt jou om fysiek gezond te blijven?”, laat je zien dat het onderwerp ertoe doet. Je verlaagt zo ook de drempel voor medewerkers om er zelf over te beginnen.

2. Bied hulpmiddelen en werkplekaanpassingen aan

Veel fysieke belasting is te verminderen met de juiste hulpmiddelen. Denk aan:

– Tilhulpen, hefsystemen en karretjes om tillen en dragen te beperken
– Ergonomische werkplekken die aangepast kunnen worden aan de lichaamslengte of werkhouding
– Gereedschap of materialen die minder kracht of reikwijdte vereisen
– Afwisseling in taken zodat dezelfde spiergroepen niet constant belast worden

Deze aanpassingen kunnen relatief eenvoudig worden gerealiseerd, maar maken een groot verschil voor de fysieke belasting op de werkvloer.

3. Innovatieve exosuits

Wat doet een exosuit precies?
– Verlaagt spierbelasting, vooral bij repeterende of zware handelingen
– Vertraagt fysieke vermoeidheid, waardoor medewerkers hun energie beter kunnen verdelen
– Vergroot duurzame inzetbaarheid, met behoud van tempo en bewegingsvrijheid

Voor wie zijn exosuits geschikt?

Voor iedereen die regelmatig fysiek werk doet in:

– Techniek, bouw en installatiewerk
– Logistiek, transport en magazijnfuncties
– Industrie, assemblage of productieomgevingen

Exosuits zijn niet bedoeld om mensen harder te laten werken, maar juist om ze langer veilig, gezond en met plezier te laten werken. Ze zijn daarmee een waardevolle investering in het vakmanschap van nu én de toekomst.

4. Doorbreek de drempel: van “niet zeuren” naar “slim werken”

Toch blijkt in de praktijk dat medewerkers huiverig zijn om hulpmiddelen zoals exosuits of tilhulpen daadwerkelijk te gebruiken. In sectoren waar een “niet zeuren, maar aanpakken”-mentaliteit heerst, vrezen werknemers dat ze als zwak worden gezien als ze iets ‘extra’s’ gebruiken. Dit is een cultuurbarrière en die vraagt om gerichte aandacht.

Wat kunt u doen om die drempel te verlagen?

• Normaliseer het gebruik
  Introduceer hulpmiddelen niet als uitzondering, maar als normaal onderdeel van professioneel werk. Zorg dat ze standaard aanwezig zijn, net zoals veiligheidsschoenen of gehoorbescherming.
• Laat leiders het voortouw nemen
  Als teamleiders, voormannen of ervaren collega’s zélf hulpmiddelen demonstreren en gebruiken, verlaagt dat direct de drempel voor anderen.
• Spreek over vakmanschap, niet kwetsbaarheid
  Benadruk dat het juist sterk is om verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen lichaam. “Je zorgt voor je gereedschap – waarom dan niet voor je lijf?”
• Maak het een teamverantwoordelijkheid
  Bespreek fysieke belasting tijdens werkoverleggen. Niet als individueel probleem, maar als iets dat het hele team aangaat. Dan ontstaat ruimte voor openheid en wederzijds begrip.
• Geef medewerkers zeggenschap
  Laat hen meedenken over de hulpmiddelen die ze gebruiken. Dat vergroot de acceptatie en het gevoel van eigenaarschap.

Met dit soort maatregelen bevorder je niet alleen het gebruik van de hulpmiddelen, maar ook een gezondere, modernere werkcultuur, waarin slim werken net zo vanzelfsprekend is als hard werken.

5. Denk in taken: job carving als strategisch hulpmiddel

Bijvoorbeeld:
– Een oudere medewerker in het magazijn krijgt een rol als coördinator of kwaliteitscontroleur
– De fysieke taken worden verdeeld onder jongere collega’s die dat nog goed aankunnen
– Zo blijft kennis behouden en krijgt iedereen werk dat bij zijn of haar belastbaarheid past

Job carving bevordert niet alleen gezondheid, maar ook betrokkenheid en loyaliteit. Medewerkers voelen zich gezien én gewaardeerd.

6. Kijk naar duurzame inzetbaarheid in de tijd

Duurzame inzetbaarheid gaat niet alleen over hoe medewerkers nu functioneren, maar ook over hoe dat er over een paar jaar uitziet. Stel jezelf en je medewerkers de volgende vragen:

– Kun je nu voldoen aan de fysieke eisen van je werk?
– Verwacht je dat dit over 3 jaar nog steeds lukt?
– Wat is er nodig om dat vol te houden?

Door vooruit te denken, kun je op tijd bijsturen. Denk aan omscholing, aangepaste roosters, of het aanbieden van lichter werk in de loop van de loopbaan. Veel medewerkers willen graag doorgaan, als het maar haalbaar is.

Tot slot

Als werkgever heb je een sleutelrol in het vitaal houden van je mensen. Wacht niet tot uitval zich aandient, maar bied ruimte voor maatwerk, meedenken, cultuurverandering en moderne hulpmiddelen. De medewerker blijft centraal staan en verantwoordelijk voor zin eigen vitaliteit, maar als werkgever ben jij degene die het verschil kan maken.

Je voorkomt er niet alleen kosten mee, maar behoudt ook vakmanschap, motivatie en continuïteit op de werkvloer. En dat is onbetaalbaar.

Wil je verder praten over hoe jouw organisatie medewerkers kan ondersteunen om fysiek werk vol te blijven houden? Neem gerust contact met me op; ik denk graag met je mee.

Wil je meer over mij weten, bezoek dan mijn LinkedIn pagina.