Werkstress in Nederland
Werkstress ontstaat wanneer de werkdruk die een medewerker ervaart, niet in balans is met de opbrengsten en mogelijkheden tot ontspanning en herstel. Dit zorgt voor een disbalans die ten koste gaat van de motivatie, het welbevinden en de vaardigheden van de medewerker, evenals de verbinding met collega’s. Hoewel tijdelijke werkdruk soms juist stimulerend kan werken om doelen te bereiken, vormt langdurige of structurele werkdruk een risico voor werkstress en kan het leiden tot uitval. Daarom is het van cruciaal belang om werkdruk effectief aan te pakken om uitval door werkstress te voorkomen.
Werkstress is een veelvoorkomend probleem, zo blijkt uit de factsheet Werkstress van TNO (2023), waarin wordt aangegeven dat 41% van de werknemers vindt dat er maatregelen nodig zijn tegen werkstress. Toch blijkt het in de praktijk vaak lastig voor bedrijven om hier concreet iets mee te doen. Het NPDI heeft op basis van de inspanningsbalans een effectieve aanpak van werkdruk ontwikkeld, die bedrijven helpt werkstress te voorkomen en de gezondheid en productiviteit van hun medewerkers te waarborgen.
De gevolgen van uitval door werkstress voor de werkgever
Bovenstaand JD-R model beschrijft de verliescyclus die ontstaat wanneer werknemers te maken krijgen met werkstress. In dit model wordt onderscheid gemaakt tussen job demands (werkeisen) en job resources (werkmiddelen). De verliescyclus is een proces waarbij de medewerker steeds meer uit geput raakt en daardoor zelfondermijnend gedrag vertoont. Hij komt zo in een negatieve spiraal van toenemende werkdruk, verminderde energie en afnemende motivatie.
Het begint vaak met een periode van hoge werkdruk, die langer aanhoudt dan gezond is. Na verloop van tijd heeft de medewerker steeds minder ruimte om te herstellen, waardoor de energie steeds verder afneemt. Dit kan leiden tot gevoelens van onmacht, frustratie en het gevoel dat men steeds harder moet werken zonder dat er voldoende resultaat of waardering tegenover staat.
Kenmerken van de verliescyclus
Een medewerker die in de verliescyclus zit, kan verschillende signalen vertonen:
- Vermoeidheid en uitputting: De medewerker voelt zich voortdurend moe, zelfs na een nacht slaap.
- Afname van motivatie: De passie en inzet voor het werk nemen af. Taken die voorheen motiverend waren, worden nu als belastend ervaren.
- Verhoogde stress en spanning: De werkdruk lijkt onbeheersbaar, en er is steeds minder tijd voor herstel.
- Emotionele uitputting: De medewerker voelt zich steeds vaker geïrriteerd of overweldigd, wat kan leiden tot burn-out klachten.
- Verlies van zelfvertrouwen: Men twijfelt steeds meer aan eigen vaardigheden, wat de werkprestaties negatief beïnvloedt. Gevolgen voor werk en taakeisen
De gevolgen van de verliescyclus zijn vaak direct merkbaar op de werkvloer:
- Verhoogde taakeisen: De medewerker ervaart een toename in taakeisen die niet in verhouding staan tot de beschikbare middelen en tijd om deze uit te voeren. Het gevoel dat het werk onhaalbaar wordt, neemt toe.
- Verminderde prestaties: De afname van energie en motivatie leidt tot een daling in de kwaliteit van het werk en een lagere productiviteit. Het kost meer tijd om taken af te ronden, wat de werkdruk verder verhoogt.
- Minder creativiteit en probleemoplossend vermogen: Het voortdurende gevoel van overbelasting maakt het moeilijker om creatieve oplossingen te vinden voor problemen. Er wordt vaak meer reactief dan proactief gewerkt.
- Verlies van betrokkenheid: De verbinding met collega’s en de organisatie kan verwateren. Er ontstaat een afname in betrokkenheid, wat kan resulteren in een lager moreel en teamdynamiek.
De verliescyclus heeft dus niet alleen impact op de medewerker zelf, maar kan ook de algehele werkomgeving en prestaties van een team of organisatie negatief beïnvloeden. Het is belangrijk om deze cyclus tijdig te herkennen en in te grijpen om verdere schade, zoals uitval door werkstress, te voorkomen.
Hoe voorkom je werkstress?
Werkstress kan ontstaan bij langdurige of structurele werkdruk. Maar waar komt die werkdruk dan vandaan? En waarom ervaart de ene werknemer enorme werkdruk, terwijl de andere nergens last van heeft? Om te weten hoe je werkstress kunt voorkomen, moet je eerst inzichtelijk hebben waar werkdruk ervaren wordt. De Inspanningsbalans is hierbij een mooi hulpmiddel.
De inspanningsbalans laat de factoren zien die van invloed zijn op je persoonlijk functioneren en bepaalt welke inspanning je kunt leveren aan je werktaken. Je werkinspanningen dragen bij aan je eigen doelen en behoeften en bieden ruimte voor ontspanning en herstel.
Als de inspanning te groot is ten opzichte van de opbrengsten en de mogelijkheden voor ontspanning en herstel, ontstaat werkdruk. Dit kan leiden tot uitval door werkstress. Verschillende partijen hebben invloed hierop: het individu, de groep, de leidinggevende en de organisatie.
Volgens het model zijn er verschillende partijen die invloed hebben hierop: het individu (I), de groep (G), de leidinggevende (L) en de organisatie (O). Een effectieve aanpak van werkdruk gaat op alle 4 niveaus aan de slag om de werkdruk in balans te krijgen. Door de juiste maatregelen te nemen, kunnen organisaties uitval door werkstress voorkomen en een gezonde werkbalans creëren.
Uitval door werkstress voorkomen
Heeft jouw organisatie problemen dat medewerkers uitvallen vanwege te veel werkstress? Vind je het lastig om de werkdruk te verlagen en weet je niet waar je moet beginnen? Ik help bedrijven graag om een gezonde werkbalans te creëren en uitval door stress te voorkomen.