Ruim 60% van de werkgevers heeft te maken met medewerkers met financiële problemen. Dat bleek al uit een rapport ‘Personeel met schulden’ van het Nibud uit 2016[1]. En dat is sinds die periode er niet beter op geworden. Stijging van vaste lasten, zoals energiekosten en stijgende prijzen in de supermarkt maken dat een grote groep geldzorgen heeft. Dit artikel legt uit waarom je daar als werkgever last van kunt hebben. Maar ook hoe je dit herkent en wat je kunt doen.
Negatieve gevolgen van financiële problemen
Als werkgever kun je zeker last hebben van de financiële problemen van je werknemer:
- Loonbeslag:
Hierbij eist de gerechtsdeurwaarder direct een deel van het loon van de werknemer op om schulden af te betalen. Je bent als werkgever verplicht hieraan mee te werken en de (administratieve) kosten hiervoor zijn voor jouw rekening. - Productiviteitsverlies:
Werknemers die met financiële stress en schulden te maken hebben, kunnen hun aandacht en energie moeilijker op het werk richten. Dit kan leiden tot verminderde productiviteit, fouten en lagere prestaties. - Gezondheid en welzijn:
Financiële stress kan negatieve gevolgen hebben voor de fysieke en mentale gezondheid van werknemers. Dit kan op zijn beurt leiden tot verzuim. - Werkrelaties:
Financiële problemen kunnen de relaties tussen collega’s en tussen werknemers en leidinggevenden beïnvloeden. Het kan leiden tot spanningen en conflicten op de werkvloer. - Loyaliteit en betrokkenheid:
Werknemers die zich in financiële moeilijkheden bevinden, kunnen zich minder loyaal en betrokken voelen bij hun werkgever. Ze kunnen het gevoel hebben dat hun financiële behoeften niet worden erkend. - Verloop:
Werknemers verlaten hun baan vanwege de stress of schaamte die schulden met zich meebrengen. Ook kan verminderde prestaties op het werk ertoe leiden dat een contract niet verlengd wordt. Dit leidt tot extra kosten voor werving en training van nieuwe werknemers.
Vanwege deze negatieve gevolgen zijn financiële problemen niet enkel meer een privékwestie van de werknemer, maar ook een zaak om je als werkgever mee bezig te houden.
Hoe komen medewerkers in financiële problemen
In 2022 gaf 37% van de huishoudens aan moeite te hebben met rondkomen. Niet alleen mensen met een uitkering of laag inkomen hebben moeite met rondkomen, ook hogere inkomens moeten beter op hun uitgaven letten en de groep jongvolwassenen tot 35 jaar die problemen ondervindt is groeiende[2].
Iedereen kan in financiële problemen komen, ook als je als werkgever een bovengemiddeld loon betaalt. Financiële problemen kunnen er heel geleidelijk erin sluipen, omdat (vaste) lasten hoger worden en het inkomen niet in gelijke mate meestijgt. Ook kunnen verschillende levensgebeurtenissen direct invloed hebben op financiën. Denk hierbij aan gezinsuitbreiding, een overlijden of echtscheiding of omdat gezondheidsproblemen ontstaan waardoor extra kosten gemaakt moeten worden. Ook het verliezen van een baan of faillissement kan het inkomen van een huishouden drastisch verminderen. En dan is het afhankelijk van de reserves die iemand opgebouwd heeft of er voldoende financiële veerkracht is.
Herkennen van medewerkers met financiële problemen
Hoe eerder je in de gaten hebt dat een medewerker met geldproblemen kampt, hoe beter je hem of haar kunt helpen. Alleen zal een medewerker hier niet snel over beginnen. Veel mensen met financiële problemen schamen zich daarvoor en proberen het in eerste instantie zelf op te lossen. Toch zijn er een aantal signalen die aanleiding geven om een gesprek aan te gaan over financiën:
- Regelmatig een voorschot vragen
- Meer ziekteverzuim dan normaal
- Veranderd gedrag richting collega’s of leidinggevende
- Soms is loonbeslag eerste signaal
De ‘Signaalkaart financiële problemen’[3] geeft een uitgebreid overzicht van de meest voorkomende signalen om financiële problemen bij medewerkers te herkennen.
Het gesprek aangaan
Deze signalen kunnen aanleiding zijn om het gesprek met een werknemer aan te gaan. Dat gesprek werkt het beste als beide partijen bereid zijn om hierover te spreken. Het is daarbij cruciaal dat medewerkers erop kunnen vertrouwen dat er zorgvuldig wordt omgegaan met hun kwetsbaarheid. Belangrijk voor vertrouwen is dat je niet oordeelt. De handreiking ‘Een goed gesprek over geld’ geeft richtlijnen hoe je dat gesprek het beste aan kunt gaan[4].
Het is daarbij niet de bedoeling om als werkgever de problemen op te lossen. Maar je kunt de werknemer handreikingen te geven om er zelf mee aan de slag te gaan en hem naar de juiste ondersteuning door te verwijzen. De eigen gemeente is vaak het eerste aanspreekpunt en kan ondersteuning geregeld hebben via een buurtteam of sociaal loket. Maar ben je niet op de hoogte van een lokale situatie, dan zijn er twee handige manieren om te starten:
Geldfit.nl
Via de website Geldfit.nl kun je samen met de medewerker een anonieme online test doen. Na het invullen van de test volgt een persoonlijk advies met daarin de verschillende mogelijkheden voor ondersteuning. Dit kunnen organisaties in de buurt zijn, maar ook online tools waarmee iemand zelf aan de slag kan.
Landelijke telefoonlijn 0800-8115
Wanneer een medewerker liever direct iemand wil spreken, dan kun je verwijzen naar de landelijke telefoonlijn 0800-8115. Dit is de gratis telefonische hulplijn voor hulp bij geldzorgen. De medewerker kan zijn verhaal kwijt en er wordt meegedacht. Is er verdere hulp nodig? Dan brengen zij je medewerker in contact met een passende organisatie in de buurt.
Preventieve programma’s inzetten
Als werkgever heb je de mogelijkheid om preventief een programma op te zetten. Zo’n programma is bedoeld om werknemers te helpen bij het begrijpen en beheren van hun financiën, het verminderen van financiële stress en het opbouwen van financiële veerkracht. De exacte invulling van deze programma’s kan variëren. Dit is afhankelijk van de specifieke behoeften van de werknemers en de middelen van de werkgever. Mogelijke onderdelen van zo’n programma zijn:
- Financiële workshops en trainingen:
Werkgevers kunnen workshops en trainingssessies organiseren. Denk aan onderwerpen zoals budgettering, spaar- en investeringsstrategieën, schuldbeheer, belastingen en pensioenplanning. Deze sessies kunnen worden gegeven door financiële experts of professionals. - Persoonlijke financiële adviseurs:
Sommige werkgevers bieden werknemers de mogelijkheid om persoonlijke financiële adviseurs te raadplegen. Deze adviseurs kunnen individuele begeleiding bieden en helpen bij het opstellen van een persoonlijk financieel plan. - Online hulpmiddelen en hulpbronnen:
Werkgevers kunnen toegang bieden tot online platforms, tools en bronnen die werknemers kunnen gebruiken om hun financiën te beheren. Dit kunnen budgetteringstools, schuldcalculators, spaarplanners en educatieve video’s zijn. - Financiële coaching:
Werknemers kunnen individuele financiële coaching sessies volgen. Daarin kunnen ze specifieke vragen stellen aan een budgetcoach en begeleiding krijgen bij hun financiële doelen en uitdagingen. - Pensioenplanning en beleggingsadvies: Werkgevers kunnen informatie verstrekken over pensioenregelingen, investeringsmogelijkheden en lang termijn financiering.
- Noodfondsen en financiële hulp:
Sommige werkgevers bieden noodfondsen of financiële hulp aan werknemers die zich in urgente financiële situaties bevinden, zoals medische noodgevallen of plotselinge verlies van inkomen.
Het doel van deze programma’s is om werknemers te helpen bij het verbeteren van hun financiële welzijn, wat op zijn beurt de productiviteit, tevredenheid en loyaliteit van werknemers kan verhogen. Deze programma’s zijn vaak geen eenmalige activiteiten, maar eerder doorlopende initiatieven. Werknemers hebben toegang tot voortdurende ondersteuning en kunnen hun financiële kennis en vaardigheden blijven ontwikkelen. En doordat er via zo’n programma regelmatig gesproken wordt over financiën en de mogelijke problemen, wordt het ook makkelijker om het gesprek aan te gaan als je signalen opvangt.
Reacties van werknemers
De reactie van werknemers op het feit dat hun werkgever betrokken is bij hun financiële welzijn kan variëren. Dit is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder culturele normen, individuele persoonlijke opvattingen en de manier waarop de werkgever deze betrokkenheid benadert. Hier zijn enkele punten om te overwegen:
Positieve reacties
- Zorg voor Welzijn:
Als een werkgever programma’s voor financiële educatie en ondersteuning aanbiedt, kunnen werknemers dit als een teken van zorg en betrokkenheid bij hun algehele welzijn beschouwen. Dit kan hun tevredenheid en loyaliteit vergroten. - Kennisverbetering:
Werknemers kunnen het waarderen als hun werkgever hen helpt bij het ontwikkelen van financiële vaardigheden en kennis die nuttig zijn voor hun persoonlijke en professionele leven. - Verlichting van Stress:
Werknemers met financiële problemen kunnen positief reageren op ondersteuning van hun werkgever, omdat het hun stress kan verminderen en hen kan helpen bij het beheren van hun financiële situatie.
Mogelijke zorgen
- Privacy kwesties:
Sommige werknemers kunnen bezorgd zijn over de privacy van hun financiële situatie en kunnen terughoudend zijn om informatie te delen met hun werkgever. - Bemoeizucht:
Als de betrokkenheid van de werkgever als opdringerig wordt ervaren, kunnen werknemers het gevoel hebben dat hun persoonlijke financiële zaken privé moeten blijven. - Verlies van onafhankelijkheid:
Sommige werknemers geven er de voorkeur aan hun financiën zelfstandig te beheren zonder enige betrokkenheid van hun werkgever.
Om positieve reacties te bevorderen en eventuele zorgen aan te pakken, is het belangrijk dat deelname aan programma’s vrijwillig is. Vertrouwelijkheid moet gegarandeerd worden, het aanbod moet breed genoeg zijn en de werknemer moet kunnen kiezen wat het beste past. Tenslotte moet er duidelijk gecommuniceerd worden. Daarbij is openheid over de redenen voor de betrokkenheid van de werkgever en worden de voordelen benadrukt die deelname aan het programma voor werknemers kan opleveren.
Al met al is het belangrijk om een evenwicht te vinden tussen het aanbieden van ondersteuning en het respecteren van de privacy en autonomie van werknemers.
[1] Anna van der Schors en Gea Schonewille, Personeel met schulden, Nibud 2016
[2] Annette Groen, Cora van Horssen, Nouschka Veerman, Rondkomen en betalingsproblemen, Nibud 2022
[3] Signaalkaart financiële problemen, Nibud 2021
[4] Een goed gesprek over geld, Nibud 2021